Mama w pracy - prawa i przywileje

Okres ciąży oraz pierwsze lata dziecka to wyjątkowy czas dla młodej mamy i jej rodziny. Dlatego w tym okresie kobiecie pracującej przysługują specjalne przywileje. Już od pierwszego dnia, kiedy poinformujesz pracodawcę o ciąży zyskujesz pewne uprawnienia. Warto wiedzieć o przepisach ustanowionych w Kodeksie pracy, aby móc z nich prawidłowo korzystać.

Po pierwsze i najważniejsze – kobieta w ciąży oraz młoda mama zatrudniona na umowę o pracę nie może zostać zwolniona, za wyjątkiem zwolnienia dyscyplinarnego oraz w przypadku ogłoszenia przez firmę upadłości lub likwidacji. Zgodnie z Kodeksem Pracy pracodawca nie może w tym okresie zlecać: pracy w nocy, po godzinach i w ciężkich warunkach, a także wyjazdu w delegację.

Okres ciąży

Przyszła mama ma prawo wyjść na badania lekarskie, jeśli nie ma możliwości wykonania ich poza czasem pracy oraz do piętnastominutowej przerwy po każdej godzinie pracy przy komputerze. W przypadku problemów zdrowotnych lub złego samopoczucia kobieta ma prawo przedstawić zwolnienie lekarskie. Na zwolnieniu można przebywać 182 dni (otrzymuje się wtedy 100 procent zasiłku chorobowego). Jeśli wiemy, że okres zwolnienia przekroczy ten limit dni, należy złożyć wniosek do ZUS o zasiłek rehabilitacyjny.

 

Po urodzeniu dziecka każda mama ma prawo do urlopu macierzyńskiego (20 tygodni przy jednym dziecku, 31 tygodni – gdy urodzi bliźniaki, 33 tygodnie przy trojaczkach). Nie musi on zostać wykorzystany w całości. Po 14 tygodniach kobieta ma prawo zrezygnować z jego dalszej części. Należy o tym poinformować pracodawcę z siedmiodniowym wyprzedzeniem. W trakcie trwania urlopu macierzyńskiego młodej mamie przysługuje zasiłek macierzyński, w wysokości 100% przeciętnych zarobków z ostatnich 12 miesięcy. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownica ma prawo od razu wnioskować o wykorzystanie urlopu wypoczynkowego.

Następnie można wykorzystać urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni, co razem daje 52 tygodnie na spędzenie czasu w domu z dzieckiem.

 

W przypadku, kiedy kobieta chce nadal pozostawać z maluszkiem w domu, przysługuje jej prawo do urlopu wychowawczego (gdy staż pracy jest większy niż 6 miesięcy). Może trwać maksymalnie 3 lata (do ukończenia 4 roku życia przez dziecko). Urlop można podzielić na 4 części, a także podzielić się nim z ojcem dziecka. Warto zaznaczyć, że podczas urlopu wychowawczego kobieta nie otrzymuje wynagrodzenia.

 

Powrót do firmy

Po powrocie do pracy pracodawca musi zatrudnić młodą mamę na tym samym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe, to na stanowisku równorzędnym. Jednak wynagrodzenie nie może być niższe niż to sprzed urlopu. Po zakończeniu urlopu wychowawczego, kończy się specjalna ochrona i pracodawca może już zwolnić pracownicę.

 

Kobiety, które decydują się na powrót do pracy nadal zachowują swoje specjalne przywileje. Są to m.in. przerwy na karmienie maluszka: jeśli pracuje 4-6 godzin przysługuje przerwa trzydziestominutowa, a jeśli powyżej 6 godzin to dwie przerwy półgodzinne. Przerwy te można sumować tak, aby na przykład wychodzić godzinę wcześniej z pracy lub przychodzić później.

 

Do chwili, kiedy dziecko ukończy 14 lat kobieta ma prawo do dwóch dni płatnych w roku na opiekę nad dzieckiem. Niestety są to dwa dni, niezależnie od tego jak liczna jest rodzina. W przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola, choroby drugiego rodzica, który sprawował opiekę nad dzieckiem oraz choroby dziecka przysługuje także zasiłek opiekuńczy. Wynosi on 80% średnich zarobków z ostatnich 12 miesięcy. Przysługuje przez 60 dni w roku.

 

Inne świadczenia i zasiłki:

• becikowe – 1000 zł; przysługuje na każde nowonarodzone dziecko, niezależnie od dochodów
• świadczenie wychowawcze 500+ na każde dziecko do 18 roku życia
• zasiłek rodzinny – jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 674 zł netto
• dodatek z tytułu urodzenia dziecka – 1000zł, jeśli rodzina ma prawo do zasiłku rodzinnego
• 193zł/mies. z tytułu samotnego wychowywania dziecka
• dodatek w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – 400zł/mies.

 

Kodeks Pracy przewiduje liczne ulgi dla kobiet w ciąży oraz młodych mam. Warto o nich wiedzieć i z nich korzystać. Pracownica ma prawo w tym czasie nie czuć się obciążona, dbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, aby po powrocie do pracy móc ze zdwojoną siłą i motywacją ponownie zaangażować się w obowiązki zawodowe i cele firmy.

 

Aleksandra Malicka