Jak się nie dać zwieść w świecie fake newsów

„Szczepienia spowodowały katastrofalne skutki uboczne w Izraelu”, „Rząd wprowadził zakaz spuszczania psów ze smyczy”, „Środowisko LGBT+ akceptuje pedofilię”. Te i wiele innych wpisów pojawiają się w ogromnych ilościach w mass mediach, portalach społecznościowych i informacyjnych. Przedstawione wyżej fake newsy to tylko przykładowa część dużego problemu, jakim jest dezinformacja.

Mimo, że o fake newsach i teoriach spiskowych mówi się coraz częściej, to wciąż stanowią one aktualny problem wielu społeczeństw, a konsekwencje ich rozprzestrzeniania mogą być dramatyczne i mieć realny wpływ na rzeczywistość oraz przyszłość kraju. Dlaczego zatem wpadamy w pułapkę fałszywych informacji? Jest do dość złożony problem. Jednym z podstawowych mechanizmów, które na to wpływają, jest tzw. „bańka informacyjna”. Polega ona na tym, że zarówno w sieci, jak również na portalach społecznościowych takich jak np. Facebook docierają do nas informacje zgodne z naszymi poglądami, w które chcemy wierzyć. Wyszukując w przeglądarce różnorakie informacje, w mniejszym lub większym stopniu „zdradzamy się” ze swoimi przekonaniami na konkretny temat. Na tej podstawie, system wyświetla i proponuje nam artykuły, informacje, strony o podobnym charakterze, co powoduje, że dostajemy tylko informacje, które potwierdzają nasze opinie, a tym samym coraz bardziej jesteśmy przekonani o ich prawdziwości.

Jak zatem bronić się przed dezinformacją? To nie jest proste. Wiele jest różnych osób, które podają się za ekspertów, a w rzeczywistości nimi nie są, dlatego trzeba być wyczulonym w tym temacie. Najlepiej jest sprawdzać swoją wiedzę w wiarygodnych źródłach, nie popularnych portalach informacyjnych lub społecznościowych, tylko faktycznie, stricte naukowych. Przykładem może być Google scholar. Jest to zbiór artykułów naukowych, sprawdzonych pod kątem profilu naukowego autorów. Nie znajdziecie tam pseudonaukowców czy pseudospecjalistów. Inną propozycją rozwiania wątpliwości czy dana informacja jest fałszywa czy prawdziwa jest szereg różnych instytucji, stowarzyszeń i fundacji Fact-Checkingowych oraz strony prowadzone przez te podmioty. Przykładami takich właśnie stron weryfikujących informacje są np. demagog.org.pl czy fakenews.pl .

Fake newsy oraz teorie spiskowe otaczają nas zewsząd. Stanowią globalny problem, który niesie za sobą różnorakie konsekwencje m.in. od mniej groźnych jak nakłonienie do zakupu jakiegoś przedmiotu, aż do wpływu na wynik wyborów prezydenckich, podziały społeczne czy tworzenie i pogłębianie uprzedzeń. Jednak nie jesteśmy skazani na dezinformację. Możemy jej zapobiegać poprzez weryfikację czy edukację. Dlatego tak ważna jest świadomość dotycząca istnienia tego typu problemu.

Julia Dąbrowska